Nowy Zamek

Stary Zamek z trzech stron otacza głęboka fosa, przez którą przerzucono most o wysokich, łukowatych przęsłach. Mostem przechodzimy na teren Nowego Zamku.

Z budowlą tą łączą się jedne z najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach Polski. Tutaj podczas ostatniego sejmu Rzeczypospolitej w 1793 r. został podpisany traktat rozbiorowy z Rosją i Prusami, zaś dwa lata później król Stanisław August Poniatowski złożył podpis pod aktem abdykacji. Pozbawiony królestwa ostatni władca Polski mieszkał w zamku ze swoim dworem jeszcze przez dwa lata.

Rokokowy pałac został zbudowany w latach 1734–51 przez króla Augusta III. Z planami wzniesienia nowej rezydencji nosił się już jego poprzednik – August II Mocny, gdy stara królewska siedziba została zniszczona w czasie wojen z Moskwą i Szwedami. Decyzja o budowie Nowego Zamku zapadła, kiedy pod koniec lat 20. XVIII w., w wyniku podmycia przez rzekę skarpy, na której stoi starszy z zamków, część jego murów runęła do wody. Konieczność jego po­wstania wymógł też fakt, że w Grodnie odbywały się sejmy, a po zniszczeniach na Starym Zamku brakowało miejsc na obrady. Prace architektoniczne i budowlane powierzono gronu wybitnych architektów saskich: Johannowi Friedrichowi Knöblowi, Carlowi Friedrichowi Pöppelmanowi i Joachimowi ­Jauchowi. Za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego prace architektoniczne i zdobnicze nadzorował Józef Sacco.

Pałac został zbudowany jako dwukondygnacyjna budowla na planie podkowy. W jednej części znajdowały się pokoje królewskie, a w drugiej – nowe sale na potrzeby obrad sejmu. W latach 50. XVIII w. wzniesiono kaplicę krytą kopułą oraz piękną – zacho­waną do dziś – bramę wjazdową zdobioną filarami, sfinksami i amorami. W XIX w. władze zaborcy przekształciły pałac w szpital i koszary. W okresie dwudziestolecia międzywojennego urządzono w Nowym Zamku okręgowy szpital wojskowy. Podczas działań wojennych w 1944 r. pałac częściowo został spalony i zniszczony. Odbudowany w 1952 r. już w duchu nowych porządków panujących na Białorusi, otrzymał szatę socrealistycznej architektury. Znalazł w nim siedzibę komitet obwodowy komunistycznej partii. Temu faktowi zawdzięcza tympanon nad portykiem element zdobniczy w postaci olbrzymiego godła z sierpem i młotem oraz brzydki, nakrapiany, szary tynk położony na budynku.

Obecnie Nowy Zamek zdecydowanie lepiej prezentuje się, kiedy patrzymy nań z daleka, np. z drugiego brzegu Niemna. W 1993 r. zorganizowano tu oddział Muzeum Historyczno-Archeologicznego, przenosząc część muzealnych eksponatów ze Starego Zamku. Zwiedzać ekspozycje można codziennie (prócz poniedziałków) w godz. 10.00–18.00. Bilet wstępu kosztuje 1 tys. BYR. Na wystawie można podziwiać m.in. wyroby rzemiosła białoruskiego, szkła, ceramiki. Dostępna jest także ekspozy­cja porcelany miśnieńskiej i petersburskiej oraz XIX-wiecznej biżuterii rosyjskiej. W muzeum znajdującym się w Nowym Zamku warto także zobaczyć brązowe popiersie Stanisława Augusta Poniatowskiego, autorstwa Jana Le Brun z 1784 r. (ufundowane przez dominikanów), kolekcję XIX-wiecznych ikon oraz sale z ekspozycją uzbrojenia z XVI–XIX w., wśród którego prezentowany jest m.in. samurajski miecz. Odwiedzenie wszystkich komnat Nowego Zamku powinno zająć nam ok. 1 godz.

 

 

 

 

 

 

Fragmenty z przewodnika turystycznego "Grodno. Miasto nad Niemnem". Autorzy: Adam Liss, Krzysztof Maćkowski. Wydawnictwo Bezdroża.

 
Polityka Prywatności