Genetyczne sekrety komórki jajowej

Komórka jajowa jest znana ze swoich niezwykłego potencjału
rozwojowego - zapłodniona przez plemnik daje początek nowym
komórkom, które tworzą nowy organizm. Powstające z niej komórki -
nazywane zarodkowymi komórkami macierzystymi - mogą być pewnego
dnia wykorzystane do leczenia różnych poważnych chorób i ratowania
życia ludzkiego.

Naukowcy od dawna zdają sobie sprawę, że za tę niezwykłą
kreatywność komórki jajowej odpowiadają specyficzne dla niej geny
(czyli takie, które są aktywne tylko w niej, a nie w innych
tkankach).

Identyfikacji tych genów podjął się zespół badaczy z Uniwersytetu
Stanu Michigan. Przewodził mu prof. Jose Cibelli.

We współpracy z naukowcami z Chile i innych amerykańskich
ośrodków naukowych udało się wytypować 5331 genów aktywnych
specyficznie w ludzkiej komórce jajowej. Funkcje 1430 z nich
pozostają ciągle tajemnicą.

Sukces ten był poprzedzony żmudną pracą. Najpierw aby sprawdzić
aktywność genów naukowcy musieli wyizolować z niezapłodnionych
ludzkich komórek jajowych RNA, czyli przepis na białka skopiowany
z DNA. Obecność RNA danego genu w komórce jest dowodem na jego
aktywność, której ostatecznym owocem jest powstające białko.

Komórki jajowe pochodziły od chilijskich kobiet, które zgłosiły
się kliniki w Santiago, by skorzystać z technik wspomagania
rozrodu, takich jak zapłodnienie in vitro. Wszystkie kobiety były
płodne, nie miały więcej niż 35 lat, a do kliniki zgłosiły się z
powodu bezpłodności partnera. 

Wykorzystując skomplikowane oprogramowanie badacze porównywali
geny komórki jajowej z genami aktywnymi w komórkach każdej innej
tkanki organizmu ludzkiego. Jeśli dany gen był aktywny w innej
tkance, eliminowano go. W ten sposób wyłowiono tylko te geny,
których aktywność jest specyficzna dla komórek jajowych. Łącznie
przeanalizowano 38,5 tys. genów ludzkich.

Prof. Cibelli wyjaśnia, że geny zidentyfikowane przez zespół
odgrywają rolę m.in. w procesie dojrzewania komórek jajowych, w
procesie zapłodnienia i wczesnym rozwoju zarodka. Można więc
powiedzieć, że kryją one wiele cennych sekretów na temat zdolności
komórki jajowej do tworzenia zarodkowych komórek macierzystych.
Badacz liczy, że poznanie tych sekretów ułatwi pozyskiwanie
komórek macierzystych do leczenia różnych schorzeń, bez potrzeby
zapładniania jaja i niszczenia zarodków. 

Naukowcy sprawdzili już nawet, które z genów specyficznych dla
komórki jajowej są aktywne również w ludzkich zarodkowych
komórkach macierzystych.  (PAP)