Odkryto mogiły sprzed ok. 2,5 tys. lat na Syberii

Cztery kurhany sprzed niemal 2,5 tysiąca lat pokryte kamiennym płaszczem, część z bogatym wyposażeniem w postaci sztyletów, noży i czekanów odkryli rosyjscy i polscy archeolodzy na Ałtaju na stanowisku Czułtukow Łog w rejonie miejscowości Manżerok.

W monumentalnych grobach pochowano przedstawicieli koczowników Wielkiego Stepu, którzy zasiedlali pas sięgający od Ałtaju aż po stepy wschodnioeuropejskie. Archeolodzy określają je jako ludność "typu scytyjskiego". W tym okresie na Ałtaju dominowała tzw. kultura pazyrykska. Spośród przebadanych mogił trzy należały właśnie do niej.

"W centralnej części kurhanu za każdym razem znajdowaliśmy pojedynczy pochówek. Zmarłych złożono w pozycji skurczonej na prawym boku. Jeden z pochówków zawierał 7 przedmiotów metalowych oraz naczynia ceramiczne" - wyjaśnia PAP Łukasz Oleszczak, kierownik prac z ramienia Instytutu Archeologii UJ w Krakowie.

Jeden z przebadanych grobów był inny. Należał do przedstawicielki kultury karakobińskiej, uważanej przez archeologów za autochtonów w tym rejonie Ałtaju, w przeciwieństwie do osób pochowanych w pozostałych kurhanach badanych w tym roku.

"Kurhan ten charakteryzowało ubogie wyposażenie, natomiast bardzo ciekawy jest jego sposób budowy - zmarłego umieszczono w dużej skrzyni kamiennej przykrytej dodatkowo od góry dwoma warstwami potężnych płyt" - opowiada Oleszczak.

W skrzyni naukowcy odkryli szkielet młodej kobiety i niemowlęcia. "Jedynym przedmiotem towarzyszącym zmarłym był niewielki nóż z brązu, zapewne pozostawiony niegdyś obok złożonej przy głowach zmarłych strawy" - uważa archeolog.

Na terenie całej nekropoli występują wielkie głazy, rozrzucone nieregularnie pomiędzy kurhanami. Odzwierciedlają one zjawiska sejsmiczne, jakie miały miejsce na Ałtaju w epoce żelaza. Cmentarzysko położone jest u stóp góry, z której spadały wielkie głazy podczas trzęsień ziemi.

"Ułożenie niektórych z nich, zarówno pod, jak i nad płaszczem kamiennym kurhanów, pozwala nam na dokonanie obserwacji na temat chronologii względnej poszczególnych trzęsień ziemi" - mówi Oleszczak.

W obrębie cmentarzyska przeprowadzono również badania geomagnetyczne. W ten sposób udało się namierzyć kilka obiektów, m. in. duży kurhan. Rezultaty tych nieinwazyjnych badań zostaną poddane weryfikacji w następnym sezonie.

Wykopaliska na niewielką skalę przeprowadzono również w pobliskiej osadzie, gdzie udało się odkryć relikty chaty sprzed 2,5 tysiąca lat. Cennym odkryciem ułatwiającym jej datowanie była aplikacja odzieży w kształcie okrągłej blaszki wykonana z brązu.

Polscy badacze pojawili się ponownie na Ałtaju w lipcu i sierpniu na zaproszenie prof. Andrieja Pawłowicza Borodowskiego z Instytutu Archeologii i Etnografii Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku. Był to drugi wspólny sezon wykopaliskowy. Badania były możliwe dzięki dofinansowaniu Uniwersytetu Jagiellońskiego, Fundacji "Bratniak" i Nowosybirskijskiego Gosudarstwiennyjnego Piedagogiczieskijego Uniwersytetu.

Kurhan – rodzaj mogiły, w kształcie kopca o kształcie stożkowatym lub zbliżonym do półkolistego, z elementami drewnianymi, drewniano-kamiennymi lub kamiennymi, w którym znajduje się komora grobowa z pochówkiem szkieletowym lub ciałopalnym. Pomieszczenia grobowe, nieraz bardzo rozbudowane, mają zwykle konstrukcję kamienną bądź drewnianą, czasem są kute w litej skal.

zdjęcie: Kurhan I w Przywozie autor: Xanes / Wikimedia Commons, CC-By-SA-3.0