Prof. Michał Heller Laureatem Nagrody Templetona 2008

Autor w przystępny i zwięzły sposób przedstawia najważniejsze problemy tych nauk: zagadnienie budowy wszechświata czy problem czasu i przestrzeni. Prezentuje między innymi ogólną i szczególną teorię względności, mechanikę kwantową i teorię superstrun. Przedstawia również sylwetki wybitnych uczonych – zarówno tych słynnych, jak Newton, Leibniz, Einstein czy Heisenberg, jak i mniej znanych, a równie zasłużonych dla rozwoju nauki. Refleksja naukowa łączy się tu z teologiczną, autor stawia pytania o miejsce człowieka w Kosmosie czy relacje nauki i religii.
Książka jest zainspirowana cyklem audycji radiowych pt. Drogami myślących, które ksiądz Heller wygłaszał w Radiu RDN Małopolska.



Prof. Michał Heller (ur. 12 marca 1936 w Tarnowie) jest światowej sławy fizykiem, kosmologiem, filozofem i teologiem, członkiem m.in. Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego i Papieskiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, International Society for General Relativity and Gravitation, European Physical Society, Center for Theology and the Natural Science. Autor lub współautor prawie pięciuset publikacji. Wykładowca na Wydziale Filozoficznym PAT w Krakowie, dziekan Wydziału Teologicznego PAT w Tarnowie.



Nagroda Templetona, wręczana od 1973 r., jest najwyższą na świecie nagrodą finansową przyznawaną indywidualnie naukowcowi – bije pod tym względem nawet Nagrodę Nobla i wynosi ponad 1,6 mln dolarów. Jej fundator chciał w ten sposób podkreślić, że szerokie poszukiwania interdyscyplinarne, także te, które rozwijają duchowość człowieka, więcej znaczą dla ludzkości niż szczegółowe badania w odrębnych dyscyplinach naukowych.

John Templeton urodził się w 1912 r. w Tennessee. Ukończył uniwersytety w Yale i w Oksfordzie. W 1968 r. zrezygnował z obywatelstwa amerykańskiego, żeby uniknąć płacenia wysokich podatków, i osiedlił się w Wlk. Brytanii. Fortuny dorobił się, zakładając firmę zarządzającą funduszami. Szacuje się dziś, że obraca ok. 20 mld dolarów swoich klientów. W 1987 r. królowa Elżbieta nadała mu tytuł szlachecki, a w 2007 r. znalazł się na liście najbardziej wpływowych ludzi świata, opublikowanej przez „Time".

Kiedy Templeton przeznaczył 550 mln dolarów na fundusz nagród dla uczonych, mówił: „Człowiek nie opanował nawet jednego procenta z tego, czego można dowiedzieć się o rzeczywistości duchowej. Więc zachęcamy ludzi, aby do jej odkrywania zaczęli używać tych samych metod naukowych, które okazały się tak płodne w innych dziedzinach".

Interdyscyplinarność, unifikacja, łączenie – to kluczowe pojęcia dla idei propagowanej przez finansistę. Stąd na liście laureatów Nagrody znajdziemy zarówno Matkę Teresę z Kalkuty i Brata Rogera, jak i przedstawicieli innych religii, np. buddyjskiego przywódcę Nikkuo Niwano. Dziewięcioosobowe jury, w którym zasiadają wybitni przedstawiciele pięciu największych religii świata (w tym od pięciu lat abp Józef Życiński), w 2005 r. przyznało Nagrodę prof. Charlesowi Townesowi, laureatowi Nobla z 1964 r. za odkrycia w dziedzinie fizyki kwantowej (to m.in. dzięki niemu wynaleziono laser). Uznaje się, że jego głośny artykuł „Zbieżność między naukami ścisłymi i religią", zawierający tezy oparte na doświadczeniach z badań nad fizyką kwantową, a opublikowany w czasopiśmie „Think", zainicjował dialog między nauką a teologią. W 2006 r. Nagroda trafiła do prof. Johna D. Barrowa, jednego z prekursorów, podobnie jak Michał Heller, tzw. zasady antropicznej, mówiącej, że prawa fizyki są, jakie są (mają dokładnie takie wartości), aby umożliwić powstanie życia, a w szczególności – człowieka. Odbierając Nagrodę, Barrow stwierdził: „Nie chodzi tu o przekształcenie nauki w kwestię czysto religijną". „Jednak – dodał – ludzie zwykle zainteresowani są tym, czy ich wyobrażenie o Wszechświecie może być spójne z ich poglądami religijnymi dotyczącymi Wszechświata".

Wśród laureatów Nagrody są także, znani m.in. z łamów „TP" Charles Taylor (2007) i Michael Novak (1994).

Ceremonia jej wręczenia odbędzie się w maju w pałacu Buckingham. Ks. prof. Heller otrzyma ją z rąk księcia Edynburga Filipa, małżonka królowej Elżbiety.