I sommersi e i salvati (Pogrążeni i zbawieni), słowa stanowiące tytuł zbioru szkiców Primo Leviego o życiu w nazistowskich obozach załady pochodzą z Boskiej komedii Dantego: „i sommersi” to „strąceni na dno”, „i salvati” to „zbawieni”. Primo Levi potraktował je przenośnie, stosując do rzeczywistości lagra. Ta para przeciwieństw okazywała się w obozie najważniejsza: decydowała o życiu lub śmierci. Ponieważ codzienna walka o przeżycie toczyła się nieustannie, nowo przybyli dzielili się spontanicznie na tych, co zaczynają „pogrążać się”, i na tych, co być może zdołają „ocaleć”.
Jak wyglądał układ hierarchii w obozie i jakie techniki stosowano, by unicestwić człowieka? Jak układały się stosunki między prześladowcami a prześladowanymi? Kim byli osobnicy zaludniający „szarą strefę” kolaboracji? Jak człowiek stawał się potworem? Czy przebywający w obozie mogli zrozumieć logikę mechanizmu zagłady? Czy bunt był możliwy? Jak funkcjonuje pamięć w sytuacji skrajnych doświadczeń? - to pytania, na które Primo Levi szuka odpowiedzi. Pogrążeni i zbawieni to swego rodzaju „testament intelektualny” autora.
Primo Levi (1919-1987) – pisarz włoski żydowskiego pochodzenia, z wykształcenia chemik. Jako uczestnik ruchu oporu został w 1943 r. został aresztowany przez faszystów i deportowany do obozu zagłady w Oświęcimiu; przeżył dzięki pracy w laboratorium chemicznym. Doświadczeniom obozowym i wojennym dał wyraz w trzech książkach: Se questo e un uomo (1947, wyd. pol. 1978 – Czy to jest człowiek) i La Tregua (1963) oraz w Pogrążonych i ocalonych, napisanych na krótko przed swoją samobójczą śmiercią.
poleca:
