26 listopada 1974 roku Simone Veil, minister zdrowia w rządzie Valéry’ego Giscarda d’Estaing’a, przedstawiła przed francuskim Zgromadzeniem Narodowym projekt ustawy o dopuszczalności przerywania ciąży na życzenie kobiety. Gruntowna zmiana była sprawą pilną: co roku około 300 tysięcy zrozpaczonych Francuzek szukało ratunku w pokątnej aborcji, kwitła „turystyka aborcyjna”, coraz więcej lekarzy zrywało z hipokryzją, przyznając się publicznie do przeprowadzania nielegalnych zabiegów. Po burzliwych obradach ustawa została przyjęta, zmieniając życie tysięcy kobiet i mężczyzn.
Przemówienie Simone Veil – i późniejsze dyskusje na temat „ustawy Veil” – ukazują kobietę odważną i wytrwałą, broniącą tak godności kobiet, jak narodowego interesu Francji, umiejącą osiągać zamierzone cele i skutecznie przeciwstawiać się rozwścieczonym posłom, także z własnego ugrupowania.
Dopiero po upływie 30 lat od tamtych wydarzeń, w roku 2004, przemówienie to po raz pierwszy ukazało się drukiem we Francji. Teraz ukazuje się po polsku nakładem Wydawnictwa Sic!, pod tytułem O prawo do aborcji. Uzupełnia je wywiad z Veil przeprowadzony przez Annick Cojean, dziennikarkę „Le Monde”.
Dr hab. Magdalena Środa powiedziała o wystąpieniu Veil z 1974 roku: Trzeba zobaczyć tę niewielką kobietę, pozbawioną całkowicie agresji, modulującą głos w bardzo spokojny, choć stanowczy sposób, gdy stawia czoła kilkuset mężczyznom, patrzącym na nią początkowo z pogardą lub wyraźnym lekceważeniem; potem – wściekłym, agresywnym, grubiańskim. „Awantura”, którą rozpętała Veil (bo trudno to było nazwać parlamentarną debatą), trwała wiele godzin i skończyła się sukcesem. Sukcesem, który zmienił kondycję egzystencjalną kobiet.
Simone Veil (ur. 1927), była więźniarka obozów Auschwitz i Bergen-Belsen, jest jedną z najbardziej znanych kobiet-polityków w Europie. W latach 1974-79 pełniła funkcję ministra zdrowia, przyczyniając się do liberalizacji prawa aborcyjnego oraz zainicjowania działań zmierzających do pełnego równouprawnienia kobiet we Francji. W 1979 została pierwszą w historii przewodniczącą Parlamentu Europejskiego. Obecnie jest członkinią francuskiej Rady Konstytucyjnej, a jej autorytet moralny uznawany jest przez przedstawicieli wszystkich stronnictw politycznych.
Simone Veil, O prawo do aborcji. Przemówienie z 26 listopada 1974 i rozmowa z Annick Cojean (Les hommes aussi s’en souviennent. Une loi pour l’Historie), przeł.
BIOGRAFIA
Simone Veil (z domu Jacob) urodziła się 17 lipca 1927 roku w Nicei, w rodzinie architekta. W marcu 1944, w czasie łapanki, została – wraz z matką i jedną z sióstr – zatrzymana przez Gestapo i z powodu żydowskiego pochodzenia deportowana do Auschwitz, a następnie do Bergen-Belsen, gdzie przebywała do kwietnia 1945. Jej matka zginęła w obozie.
Po wojnie Veil studiowała w paryskim Instytucie Nauk Politycznych (IEP), a następnie na Wydziale Prawa na Sorbonie. W 1946 roku wyszła za mąż za poznanego w trakcie studiów prawnika Antoine’a Veila. Po otrzymaniu dyplomu zrezygnowała jednak z kariery adwokackiej i w roku 1957 podjęła pracę w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdzie pełniła m.in. funkcję doradcy ówczesnego ministra sprawiedliwości René Plevena. W roku 1970 została sekretarzem generalnym Najwyższej Rady Sądownictwa. W tym okresie zajmowała się m.in. projektami reform sądownictwa, administracją penitencjarną i problematyką reedukacji młodocianych przestępców. Uznanie przyniosły jej projekty zmian ustawodawczych w zakresie adopcji dzieci. W 1969 wydała książkę poświęconą tym zagadnieniom, L'Adoption, données médicales, psychologiques et sociales (Adopcja. Dane medyczne, psychologiczne i społeczne).
Kariera polityczna Simone Veil rozpoczęła się na dobre w roku 1974, kiedy to została mianowana przez prezydenta Valery’ego Giscarda d'Estaing’a ministrem zdrowia. Stanowisko to piastowała dwukrotnie, w latach 1974 –76 oraz 1976 –79, gdy pełniła również obowiązki ministra opieki społecznej i rodziny. Z tym okresem jej działalności wiąże się m.in. liberalizacja prawa o dostępności antykoncepcji w roku 1974 oraz uchwalenie w roku 1975 słynnej „ustawy Veil”, legalizującej aborcję we Francji. Veil walczyła przy tym o równouprawnienie kobiet we wszystkich dziedzinach, również w polityce, stając się stopniowo jedną z najpopularniejszych polityczek we Francji.
W roku 1979, startując z pierwszego miejsca listy Union pour
W roku 1982, po opuszczeniu stanowiska przewodniczącej Parlamentu Europejskiego, nie przestała aktywnie angażować się w politykę europejską. W latach 1982-84 pełniła funkcję przewodniczącej Komisji Prawnej, a w okresie 1984-1989 stała na czele stronnictw liberalnych, demokratycznych, reformatorskisch i otwarcie proeuropejskich. W Parlamencie Europejskim zasiadała aż do roku 1993, gdy powołana została do rządu premiera Edouarda Balladura, w którym pełniła funkcję sekretarza stanu, ministra spraw społecznych, zdrowia i miasta do roku 1995.
W latach 1997-1998 powołana została na stanowisko przewodniczącej Wysokiej Rady Integracji, a 10 lutego 1998 została mianowana członkinią Rady Konstytucyjnej Republiki Francuskiej, najwyższego organu prawnego, zajmującego się badaniem zgodności ustaw z konstytucją oraz nadzorującego prawidłowy przebieg wyborów.
Simone Veil nie zaprzestała jednak działalności na arenie polityki europejskiej, w roku 1996 została członkinią międzynarodowej komisji ds. Bałkanów, a także przewodniczącą grupy wysokiego szczebla ds. swobodnego przepływu osób. Wspiera także liczne stowarzyszenia europejskie, m.in. Fundację ds. Wolności Słowa i Europejską Fundację Nauki i Kultury, której jest honorową przewodniczącą. W maju roku 2005 zaangażowała się z pełną determinacją w kampanię referendalną we Francji na rzecz przyjęcia Konstytucji Europejskiej, zawieszając czasowo swe członkostwo w Radzie Konstytucyjnej.
Simone Veil jest przewodniczącą Fundacji Pamięci Szoa. 27 stycznia 2005, jako dawna deportowana i była więźniarka obozu zagłady Auschwitz – Birkenau, uczestniczyła w obchodach sześćdziesięciolecia jego wyzwolenia, przemawiając tam w imieniu europejskich Żydów. Wraz z Władysławem Bartoszewskim podpisała wówczas Kartę Międzynarodowego Centrum Nauczania o Auschwitz i Holokauście, które ma zostać otwarte na przełomie 2006 i 2007 roku.
Simone Veil uhonorowana została wieloma odznaczeniami, jest m.in. Kawalerem Narodowego Orderu Zasługi oraz Wielkim Oficerem Orderu Imperium Brytyjskiego. Otrzymała liczne doktoraty honoris causa, m.in. uniwersytetów Yale, Cambridge, Yeshiva University w Nowym Jorku, Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, Wolnego Uniwersytetu w Brukseli czy Instytutu Weizmanna. Jest laureatką ogromnej liczby nagród takich jak Prix Onassis-Ateny, Nagroda Karola Wielkiego, nagroda Fundacji Louise Weiss, nagroda Louise Michel, nagroda Fundacji Eleonory i Franklina Rooseveltów, Living Legacy Award, Nagroda Thomasa Dehlera, pokojowa nagroda Trumana, złoty medal B'Nai Brith, złoty medal Stresemanna, nagroda Obiettivo Europa, nagroda Henrietty Szold i złoty medal Zdrowie dla Wszystkich Światowej Organizacji Zdrowia. 15 stycznia 2005 r. studenci prestiżowej francuskiej Krajowej Szkoły Administracji (ENA) przegłosowali kandydaturę Simone Veil jako patronki ich rocznika w latach 2004-2006.
Sławomir Królak
poleca:
