"Chodzi o produkcję
i zastosowanie enzymów pochodzenia drobnoustrojowego, zdolnych do usuwania
próchnicotwórczych biofilmów powstających na zębach i aparatach protetycznych" -
wyjaśnia prof. Szczodrak.
Bakterie powodujące
próchnicę wytwarzają związek chemiczny - mutan, który wchodzi w skład powłoki
(biofilmu) powstającej na zębach i protezach zębowych. Polimer ten, jak dowiodły
wcześniejsze badania naukowe, pomaga bakteriom gromadzić się na zębach, tworząc
niejako szkielet osadu nazębnego. Środki higieny jamy ustnej zawierające enzym
rozkładający mutan skuteczniej zapobiegałyby próchnicy niż preparaty
obecnie dostępne na rynku.
"W Polsce
próchnicę należy uznać za problem narodowy. Wśród dzieci średnia krajowa
zachorowań na próchnicę wynosi obecnie 87 proc., zaś postępy w jej zwalczaniu są
niewielkie" - podkreśla Szczodrak.
Wydajna produkcja
preparatu zawierającego enzym dałaby możliwość jego użycia jako aktywnego
składnika środków higieny jamy ustnej takich jak gumy do żucia, żele
stomatologiczne, płyny do płukania jamy ustnej lub pasty do zębów.
"Dotychczas na
polskim rynku nie ma preparatów tego typu. W krajach zachodnich zostały
opatentowane jedynie pojedyncze receptury past do zębów zawierających enzymy
rozkładające mutan" - zaznacza badacz.
Jednym z
najlepszych stymulatorów powstawania takich enzymów jest sam mutan. Jednak
pozyskanie mutanu w dużych ilościach jest trudne, kosztowne, a nawet
niebezpieczne, ponieważ wymagałoby hodowli chorobotwórczych bakterii
próchnicowych.
Prace zespołu prof.
Szczodraka wykazały, że możliwe jest pozyskiwanie enzymu w inny sposób, dzięki
wykorzystaniu substytutów mutanu, których produkcja będzie tania i bezpieczna.
To właśnie uważają za swój największy sukces.
Część doświadczeń
uczeni wykonali we współpracy z Katedrą Stomatologii Zachowawczej Akademii
Medycznej w Lublinie oraz z Zakładem Mikrobiologii Jamy Ustnej Akademii Medycznej w Gdańsku.
"Rozkład mutanu
przy udziale stosunkowo mało poznanych enzymów pochodzenia grzybowego i
bakteryjnego stanowi ważny przedmiot prowadzonych przez nas badań. W najbliższym
czasie ruszą badania kliniczne i, choć do masowej produkcji gumy do żucia czy
pasty z tym enzymem jeszcze daleka droga, to istnieją realne szanse powodzenia
tej innowacyjnej technologii" - podkreśla Szczodrak.
Oprócz stałego
zespołu badawczego udział w badaniach biorą też studenci, którzy w Zakładzie
Mikrobiologii Przemysłowej UMCS piszą prace dyplomowe. Praca magisterska
tegorocznej absolwentki Dominiki Maj, dotycząca indukcji produkcji enzymu
rozkładającego mutan i jego wykorzystania, została uznana za jedną z najlepszych
prac w dziedzinie biotechnologii w Polsce. Jej promotorem był prof. Janusz
Szczodrak. Jury edycji konkursu ogłoszonego przez firmę Novartis doceniło przede
wszystkim nowatorstwo badań wykonanych przez studentkę, a także praktyczne
znaczenie omawianej technologii.
źródło: PAP - Nauka w Polsce