ABC Grzybicy

stopy gołe na plaży

Co to jest grzybica?


Grzybica to zakaźna choroba skóry wywoływana przez wiele rodzajów grzybów. Stanowi coraz większy problem społeczny - wśród 40 tysięcy przebadanych w ramach projektu „Achilles” Polaków, zgłaszających się do lekarzy pierwszego kontaktu i dermatologów z powodu różnych dolegliwości – u 42% rozpoznano grzybicę stóp, a u 21% grzybicę paznokci. Sytuacja ta wynika po części z wieloletnich zaniedbań i lekceważenia infekcji grzybiczych. Obecność grzybów chorobotwórczych uważa się niekiedy za coś normalnego i zwyczajnego. Większy odsetek zakażeń grzybiczych stwierdzono jedynie w Rosji, Czechach i na Węgrzech.

Co powoduje grzybicę?

Grzybice powierzchowne skóry wywołują głównie trzy rodzaje grzybów: dermatofity, pleśniowce (grzybice błon śluzowych) i drożdżaki (łupież pstry). Do zakażenia dochodzi przez kontakt z drugim człowiekiem (np. grzybica pachwin, grzybica stóp) lub zwierzęciem (grzybica tułowia, rak, twarzy), rzadziej poprzez kontakt z zarodnikami grzyba znajdującymi się w glebie. Grzyby lubią wilgoć i ciepło, stąd grzybice rozwijają się na ogół w miejscach, które zapewniają idealne warunki rozwoju grzybów, takich jak przestrzenie międzypalcowe stóp, pachwiny, fałdy skórne (głównie u osób otyłych) oraz płytki paznokciowe. W miejscach tych skóra łatwo się poci, a słaba cyrkulacja powietrza zapewnia idealne warunki do wzrostu grzybów. Zdecydowanie rzadziej spotyka się grzybicę twarzy, tułowia czy owłosionej skóry głowy – w tych sytuacjach należy zawsze myśleć o kontakcie z zakażonymi zwierzętami.

Kto najczęściej choruje na grzybicę?

Grzybice mogą występować samodzielnie lub w przebiegu innych chorób. Grzybica może występować u osób długo leczonych, często antybiotykami, chorych na cukrzycę, niedoczynność tarczycy, czy też nosicieli wirusa HIV (bardzo nasilone objawy). Grzybica jest też chorobą osób aktywnych, uprawiających sport (często studenci AWF), ponieważ chorobie tej sprzyja pocenie się, częste kąpiele i prysznice, używanie obuwia wykonanego z materiałów syntetycznych. U części osób istnieje swoista predyspozycja do występowania grzybic - choroba ta niejednokrotnie nawraca, nierzadko w tym samym miejscu, pomimo prawidłowego leczenia.

Jak rozpoznać grzybicę stóp?

Tej choroby nie sposób nie zauważyć. Grzybica stóp powoduje zmiany w wyglądzie skóry, chory odczuwa swędzenie, pieczenie, może pojawić się też nieprzyjemny zapach stóp.

Zazwyczaj zmiany grzybicze pojawiają się najpierw się między piątym a czwartym palcem stopy, następnie między czwartym a trzecim. Wreszcie grzybica atakuje wszystkie przestrzenie międzypalcowe, przechodząc dalej na grzbiet i podeszwę stopy. Naskórek może być białawy, złuszczać się, pojawiają się wykwity pęcherzykowe, pęknięcia, zaczerwienienie.

Grzybica międzypalcowa stóp jest chorobą najczęściej poprzedzającą rozwój grzybicy paznokci. Zaatakowany grzybicą naskórek staje się pomarszczony i wilgotny. W tych miejscach tworzą się pęcherzyki i podłużne rowki. Zmiany łuszczą się, rozszerzają i zaogniają, może zacząć wypływać z nich ropa. Z czasem, nie leczona grzybica atakuje paznokcie stóp (dotyczyć to może także i rąk). Zaczyna się od przebarwienia bocznej części płytki paznokcia na mętny biały, żółty lub czarny kolor. Następnie płytka zaczyna grubieć i unosić się, a zmiana zabarwienia zaczyna powoli obejmować cały paznokieć, który boli przy najmniejszym ucisku. Dochodzi do sytuacji, kiedy trudno jest chodzić, bo nawet najwygodniejsze buty urażają.

Oprócz grzybicy stóp należy również zwrócić uwagę na umiejscowienie innych zmian grzybiczych – miejsca charakterystyczne to pachwiny u mężczyzn, fałdy podsutkowe u kobiet. Grzybica widoczna jest jako zaczerwienienie, stopniowo powiększające się obwodowo i blednące w środku, o lekko złuszczającej się powierzchni (pachwiny), a w stadium zaawansowanym może nawet wyglądać jak niewielka, otwarta i sącząca rana (głównie w obrębie przestrzeni miedzypalcowych). W zależności od zaawansowania choroby, grzybica może sprawiać różne dolegliwości, takie jak świąd, uczucie palenia, pieczenia czy nawet ból.

Dlaczego grzybica stóp jest tak niebezpieczna?

Grzybica stóp jest choroba zakaźną, bardzo rozpowszechnioną. Ocenia się, że choruje na nią 42 % naszego społeczeństwa, a w niektórych środowiskach i zawodach (żołnierze, górnicy, hutnicy, sportowcy) dotyczy aż 70% populacji. Bardzo łatwo dochodzi do infekcji. Bardzo łatwo też zlekceważyć pierwsze objawy, co prowadzić może do rozwoju dolegliwości o wiele bardziej poważnych, np. grzybicy paznokci, która wymaga wielomiesięcznej, kłopotliwej i drogiej kuracji pod nadzorem lekarza.

Grzyby mają naprawdę skromne wymagania. Wystarczy im ciepło i wilgoć. A takie warunki sami często stwarzamy np. nosząc przez wiele godzin zakryte obuwie, przebywając w miejscach, w których grzyby łatwo się rozwijają, takich jak baseny, sauny, kluby sportowe. Możemy też zarazić się nieświadomie – poprzez wspólne używanie myjki czy ręcznika, a nawet korzystanie z tej samej wanny z osobą, która ma grzybicę. Szczególnie narażone są też na grzybicę osoby przyjmujący antybiotyki, leki hormonalne, o osłabionym systemie odporności, cukrzycy, kobiety ciężarne, czy osoby starsze.

Grzybica – i co dalej?

Grzybica nie wyleczy się sama – może co najwyżej się rozsiać, zarażając przy tym inne osoby. Jeżeli zauważysz u siebie jakikolwiek z wymienionych objawów - koniecznie zgłoś się do specjalisty dermatologa. Dostępnych jest obecnie wiele leków za pomocą których można skutecznie leczyć grzybicę. Trzeba pamiętać, że nie leczona grzybica stóp może być przyczyną powstania grzybicy paznokci, której leczenie jest znacznie trudniejsze, bardziej żmudne i – co nie bez znaczenia - zdecydowanie droższe.

Co robić, jeśli zauważymy pierwsze objawy grzybicy?

Jeśli zajmiemy się grzybicą od razu – pozbyć się jej pomogą nam leki do stosowania miejscowego, dostępne bez recepty. Nowoczesne preparaty, są bardzo skuteczne w walce z grzybicą. Działają często w ciągu 7 -14 dni kuracji, przy 1-2 krotnym zastosowaniu w ciągu dnia, likwidują skutecznie objawy infekcji grzybiczej i nie powodują nawrotów choroby, jak zdarza się przy starszych i dotychczas stosowanych preparatach. Leki  nie hamują rozwoju grzybów, ale mają działanie grzybobójcze i całkowicie je eliminują ze skóry. Niestety nie wyleczą nam one grzybicy paznokci. W tym przypadku musimy sięgnąć po leki na receptę do ogólnego stosowania.

Jak możemy ustrzec się przed grzybicą?

Bardzo ważna jest profilaktyka - noszenie przewiewnego obuwia, skarpet z naturalnych włókien, przestrzeganie zasad higieny, staranne osuszanie stóp po kąpieli, używanie własnych ręczników i bielizny, a w miejscach publicznych, takich jak baseny, sauny, hotele - noszenie klapek. Pamiętajmy o tym latem i zimą, gdy ryzyko zachorowania na grzybicę jest szczególnie wysokie.

Jak skutecznie leczyć grzybicę?

Oprócz stosowania zaleconych przez lekarza leków o działaniu przeciwgrzybicznym (kremy, maści, lakiery do paznokci) profilaktyka uniemożliwi kolejną infekcję. Zasada „sucho, sucho, i jeszcze raz sucho” w pełni oddaje sedno sprawy - należy stworzyć na skórze warunki diametralnie różne, od tych które sprzyjają wzrostowi grzyba (ciepło i wilgoć), stąd niektórym zaleca się nawet – bardzo zresztą skuteczne - suszenie np. stóp po kąpieli suszarką. Należy też dokładnie zdezynfekować stosowane dotychczas obuwie i skarpety (dostępne są w aptekach odpowiednie preparaty), starać się nosić obuwie wykonane z naturalnych materiałów (najlepiej przewiewne), na basenach nosić zawsze klapki, nie chodzić na boso w hotelach i – co najważniejsze - po każdej kąpieli dokładnie osuszać zakażone miejsca oraz fałdy skórne (pachwiny, pachy, przestrzenie międzypalcowe stóp), najlepiej ręcznikiem papierowym. Bardzo ważne jest też stosowanie leków tak długo jak zaleci lekarza, pomimo ustąpienia objawów grzybicy widocznych gołym okiem – zbyt szybkie odstawienie leku powoduje uaktywnienie się form przetrwalnikowych grzyba obecnych w głębszych warstwach skóry i szybki nawrót dolegliwości.

Czy grzybica jest związana z brudem?

Nie. Wbrew pozorom, grzybica nie jest wynikiem braku higieny. Wprost przeciwnie - zbyt częste stosowanie mydła o nieodpowiednim, zasadowym pH, długotrwałe moczenie nóg w roztworach takiego mydła może osłabiać naturalne bariery ochronne skóry przed inwazją grzybów. Trzeba więc dbać o higienę, myć się starannie ale przesadnie nie moczyć długo nóg a po umyciu dokładnie osuszać skórę między palcami stóp. Wyjałowiona skóra, pozbawiona "naturalnych" bakterii jest bardziej podatna na zakażenia zarodnikami. Tam gdzie są bakterie "współżyjące" z człowiekiem tam nie ma grzybów chorobotwórczych.

Gdzie można się zarazić grzybicą - grupy ryzyka

Wszyscy, którzy przebywają w ciepłych, wilgotnych i ciemnych pomieszczeniach, a także ci, którzy korzystają z "publicznych" saun, z zakładowych wspólnych pryszniców, odwiedzają baseny i ośrodki sportowe, pracownicy kopalń, hut, pralni oraz murarze, policjanci i żołnierze ... czyli wszyscy, którzy w czasie pracy lub uprawiania wybranej dyscypliny sportowej silnie się pocą, mają kontakt z wolnostojącą wodą (np. korzystają z ogólnodostępnego prysznica), jak również ci, którzy chodzą bosymi nogami po dywanach hotelowych, noszą ciężkie sznurowane, opinające kostkę buty. Grzybicą można się też zarazić od kogoś kto jest zarażony np. w sklepie obuwniczym przymierzając zakażone obuwie a nawet we własnym domu, gdy ktoś z domowników cierpi na tę chorobę i użytkuje wspólną wannę, ręczniki.

Najbardziej podatne na zarażenie grzybicą są osoby:
  • z zaburzeniami układu odpornościowego,
  • z zaburzeniami krążenia,
  • z zaburzeniami hormonalnymi,
  • z zaburzeniami żołądkowo jelitowymi,
  • z chorobami, które wymagają podawania sterydów lub cytostatyków,
  • chorzy na cukrzycę,
  • pacjenci osłabieni po przebytych poważnych schorzeniach,
  • pacjenci z niedokrwistością,
  • osoby otyłe, starsze
  • kobiety ciężarne.
Wszędzie tam gdzie istnieją odpowiednie warunki do rozwoju grzyba oraz gdzie przewija się dużo ludzi - baseny, kluby sportowe, gabinety kosmetyczne, zakłady pracy (obuwie ochronne, łaźnie), sklepy obuwnicze, internaty, hotele (częste podróże) można zarazić się grzybicą.

Co mówi statystyka?

Statystyki alarmują: co piąty Polak choruje na grzybicę paznokci. Nie zdajemy sobie sprawy, że zmieniony wygląd paznokci jest już poważnym problemem medycznym. Grzybica jest zaraźliwa a nie leczona atakuje całe rodziny i może przyczyniać się do powstawania innych chorób np. na tle alergicznym. W latach 1997-98 miało miejsce największe ogólnoeuropejskie badanie schorzeń stóp tzw. Projekt Achilles. Uczestniczyło w nim 20 krajów: w tym również Polska. Dermatolodzy przebadali w sumie ok. 40 tys. mieszkańców naszego kraju . Okazało się, że najczęstszym schorzeniem stóp Polaków jest właśnie grzybica. Grzybicę międzypalcową stwierdzono u 42 % badanych co świadczy o tym, że co drugi pacjent zgłaszający się do dermatologa na nią cierpi, zaś co piąty Polak (21%) ma grzybicę paznokci. Autorzy Projektu Achilles określili grzybicę stóp jako chorobę cywilizacyjną, między innymi jest to efekt trybu życia, noszenia nawet latem w pracy ciężkich, nie przewiewnych butów. W Europie gabinety dermatologiczne odwiedza aż 38 % chorych.                           



 
Polityka Prywatności