Wprowadzenie

Alpy Julijskie (nazywane przez Słoweńców Julijcami) są najwyższym i najbardziej rozległym pasmem górskim Słowenii. Są bez wątpienia najpiękniejszym zakątkiem całego kraju i corocznie przyciągają setki tysięcy turystów. Wszyscy oni ­przybywają tu, by zobaczyć niebotyczne szczyty skrzesane w wapiennej skale, by poddać się majestatowi dzikiej, górskiej scenerii, która jest tylko w niewielkim (jak na warunki alpejskie) stopniu zmieniona przez obecność obiektów tzw. zaplecza turystycznego, a którą śmiało można zaliczyć do najpiękniejszych w Europie. Turyści przybywają tu także po to, by zdobyć najwyższy szczyt – Triglav; to dla Słoweńców niemalże punkt honoru i miejsce symboliczne, dla turystów zagranicznych natomiast – niezwykłego uroku szczyt, z którego przy dobrej pogodzie można zobaczyć i niebieską plamę Adriatyku, i pokryte ­lodowcami Taury (patrząc w przeciwnym kierunku).

Alpy Julijskie stanowią południowo-wschodnie zakończenie ­masywu Alp Zachodnich. Wchodzą w skład Południowych Alp Wapiennych ciągnących się od regionu Adygi we Włoszech (m.in. należą do nich Dolomity), aż po środkową Słowenię. Wyraźne doliny oddzielają je od sąsiednich pasm górskich – na zachodzie dolina ­Tagliamento, na ­północy Sava Dolinka, na wschodzie Sava Bohinjka. Południowa granica pasma jest nieco mniej jednoznaczna, ale w terenie widać ją wyraźnie – Alpy sąsiadują tu z dużo niższymi górami o charakterze bardziej zbliżonym do Beskidów niż Alp. Przełęcz Predel i ­dolina rzeki Soczy dzieli je na dwie części – Alpy Julijskie Zachodnie położone na pograniczu włosko-słoweńskim (najwyższym szczytem jest położony we Włoszech Jôf di ­Montasio – 2754m) oraz Alpy Julijskie ­Wschodnie położone ­niemalże w całości na terenie ­Słowenii, z najwyższym szczytem całego pasma – Triglavem (2864 m).

Topografia Alp Julijskich jest bardzo złożona – pasmo to składa się z licznych masywów wapiennych, w głąb których wdzierają się ­głębokie na 1,5km doliny ­ukształtowane podczas kilku zlodowaceń, ­zakończone często wielkimi, ­polodowcowymi ­kotłami, pomiędzy nimi ­rozciągają się ­wysoko wyniesione płaskowyże. Prawie 300 szczytów przekracza wysokość 2000 m n.p.m., a 30 szczytów osiąga ponad 2500 m n.p.m. (­czyli tyle, ile mają w przybliżeniu polskie Rysy). Połowa z nich jest dostępna szlakami, a do najwyższych w grupie Triglava należą: Škrlatica (2740m), Mangart (2679 m), Jalovec (Jałowiec, 2645 m), Razor (2601 m), Visoki Kanin (2587m), Kanjavec (2569 m) i Prisank (2547 m). Alpy Julijskie – mimo wysokości ­niewiele tylko przekraczającej nasze Tatry – mają zdecydowanie bardziej wysokogórski charakter. Wynika to z dużo większej różnicy poziomów (rekord pomiędzy Trentą a szczytem Triglava ­wynosi 2250 m na ­odcinku 6 km!). Topografia całego pasma jest bardzo złożona – można tu wyróżnić przynajmniej ­kilka mniejszych grup. Centralnie położona jest grupa Triglava i Kanjaveca, na północny zachód od niej leży grupa Razora i Prisanka, natomiast bardziej ku północy jeszcze ­grupa Škrlaticy i Špika (2472 m). Na południe od grupy Triglava ­rozciąga się płaskowyż ­Komna, a na południe od ­niego niższe nieco, ale piękne ­krajobrazowo Góry Bohinjskie, ciągnące się równoleżnikowo pomiędzy Doliną Soczy i Savy Bohinjki. Najwyższym szczytem jest tu Krn (2244 m), a na uwagę zasługuje tutaj także Tolminski Kuk (2085 m) i Vogel (1922 m). Na zachód od masywu Razora i Prisanka, oddzielony głęboką przełęczą Vršič (1611 m) położona jest rozległa, malownicza ­grupa Mangartu i Jalovca. Opada ona na zachód ku obniżeniu przełęczy Predel (1156 m), a za nią rozciąga się jedyna grupa ­należąca do Zachodnich Alp ­Julijskich z najwyższymi szczytami Visokego ­Kaninu, Rombonu (2208 m) i Prestreljenika (2499 m).

Właściwie całe pasmo zbudowane jest z bardzo grubych warstw wapieni – jego jasna barwa tworzy ­śnieżnobiałą scenerię skalnych ścian. Jest to teren o wybitnych walorach przyrodniczych – występuje tu wielkie bogactwo roślin kserotermicznych i alpejskich, stosunkowo dobrze zachowane są lasy oraz ciekawa fauna, której najbardziej charakterystycznym gatunkiem jest koziorożec. Zdecydowanie większa część Alp Julijskich jest objęta ochroną w ramach Triglavskiego Parku Narodowego.

Oprócz wysokogórskiej scenerii do najciekawszych akcentów krajobrazowych całego regionu należą także ­jeziora i wodospady. Największym jeziorem jest jezioro Bohinj – o długości ponad 4 km, natomiast najwięcej turystów przyciąga położone bardziej na wschodzie, właściwie już na przedgórzu Alp Jeziora Bledzkiego. Jeziora wysokogórskie są nieliczne i niewielkie, a główne ich zgrupowanie można podziwiać w Dolinie Triglavskich Jezior. Wodospady są bardzo liczne, a najpiękniejsze z nich to wodospady Savicy, Boka, Peričnika.