Kościół św. Mikołaja

Guillaume le Vasseur de Beauplan oraz Paweł z Aleppo (opisujący ­Kijów w XVII w.) podają, iż w mieście istniało sześć świątyń rzymskokatolickich – 4 kościoły i 2 klasztory (zw. polskimi). Do XX w. dotrwały się jedynie: XVII-wieczny kościół oo. Dominikanów na Padole (zamieniony na prawosławną cerkiew Piotra i Pawła) oraz budynek dawnego konwiktu, w którym mieściło się później prawosławne seminarium duchowne. Na Padole próbowano od 1913 r. wznosić nowy kościół, lecz ukończeniu prac przeszkodziła rewolucja październikowa. Obecnie obejrzeć można dwa kościoły: kościół św. Aleksandra – stojący na zboczu u zbiegu ulic: Kostiolnej i Trochswiatitielskiej (można tu podejść po zwiedzeniu Soboru św. Michała o Złotych Kopułach lub po spacerze w okolicach pomnika św. Włodzimierza) oraz kościół św. Mikołaja – niedaleko cmentarza Bajkowa.

Zatem kilka słów o pierwszym. Polskie ziemiaństwo, wykorzystując fakt wizyty w Kijowie cara Aleksandra I, skłoniło go do wyrażenia zgody na ufundowanie w mieście kościoła, który na cześć Imperatora miał nosić wezwanie św. Aleksandra i stanąć na wykupionym wcześniej terenie tzw. Słobody Lackiej. Istniejąca od czasów Pawła I na Pieczersku drewniana świątynia przestała być już wystarczająca dla katolickiej mniejszości (w końcu uległa pożarowi). Budowa ciągnęła się z powodu braku funduszy przez 25 lat (1817–31) i zakończona została za panowania mało życzliwego Polakom Mikołaja I. Kościół zbudowano na planie krzyża, z kopułą na skrzyżowaniu naw w stylu klasycystycznym. Ponoć sam car osobiście skorygował plan budowy, by kościół nie był za bardzo widoczny w panoramie miasta. Do wnętrza świątyni wchodzimy po paradnych schodach i przez monumentalny portyk z czterema kolumnami toskańskimi nakrytymi frontonem. Po obu jego stronach zbudowano dwie okrągło zakończone niewielkie dzwonnice. Lepsze czasy dla kościoła nastały po 1905 r., kiedy zelżał nacisk caratu na religie inne niż prawosławna. W czasach sowieckich w kościele urządzono planetarium. Obecnie świątynia po koniecznym remoncie znów jest godną siedzibą diecezji kijowsko-żytomierskiej.

Początki drugiego istniejącego do dziś katolickiego kościoła św. Mikołaja były podobne. Rozrastającej się szybko społeczności katolickiej (40 tys. w końcu XIX w.) jeden kościół nie wystarczył, stąd wzięła się suplika złożona w 1894 r. do tronu przy okazji bytności w Kijowe Mikołaja II. Konkurs na projekt świątyni wygrał Władysław Horodecki, zaś budowę zawiadywał inż. Karol Iwanicki, późniejszy autor książki poświęconym kościołom kijowskim. Komitet Budowy musiał zebrać kwotę 600 tys. rubli potrzebną do zakończenia prac (sam przewodniczący Leonard Jankowski ofiarował 100 tys.). Wzniesiona w 1907 r. neogotycka bryła kościoła jest jednym z najładniejszych i imponujących budowli centrum Kijowa – sprawiły to dwie zgrabne, wysokie na 60 m wieże, wielka rozeta w centrum fasady, witraże i, zastosowana do wzniesienia murów obwodowych, żółta i czerwona cegła. Za czasów Związku Radzieckiego kościół zamieniono na dom muzyki organowej, po 1992 r. przywrócono celom kultowym.