Zagrzeb

Zwiedzanie Zagrzebia nie jest trudne, ponieważ większość ciekawych obiektów i muzeów znajduje się w niewielkiej odległości od siebie. Centrum miasta składa się z trzech położonych blisko siebie dzielnic usytuowanych na różnych poziomach, co znacznie ułatwia orientację. Dwie z nich to historyczne i pełne zabytków Gradec i Kaptol, które razem tworzą tzw. Gornji Grad, czyli Górne Miasto. U ich stóp, z południowej strony, ulokował się bardziej współczesny Donji Grad (Dolne Miasto). Wszędzie można dojść pieszo, choć dodatkową atrakcją jest podróż naziemną kolejką linową kursującą co 10 minut między Donjim Gradem a Gradecem w godz. 6.30 – 20.50 (przejazd trwa niecałą minutę).

Z ul. Tomićevej – przecznicy Ilicy, głównej ulicy miasta – można wjechać wspomnianą kolejką na Gradec. Gdy już z niej wysiądziemy, pierwszym obiektem, który napotkamy, jest wieża Lotrščak. Zbudowana w XIII w. na planie kwadratu stanowi obecnie pozostałość miejskich fortyfikacji, które miały chronić południową bramę miasta. Można z niej zobaczyć bardzo ciekawą panoramę Zagrzebia. Wieża jest otwarta w sezonie w dni powszednie w godz. 12.00 – 20.00, a w weekendy w godz. 10.00 – 19.00. Według legendy w pewne wiosenne południe, gdy wojska tureckie stacjonowały po drugiej stronie Sawy, wystrzelono z niej kulę armatnią. Kula trafiła wprost w nadziewanego koguta, którego na obiad zamówił Hasan-paša Predojević, dowódca Turków. Głodny, przestraszony i rozdrażniony paša natychmiast nakazał swoim żołnierzom zwijać namioty i odjechał w stronę Sisaka. Do dzisiaj na pamiątkę legendarnego wydarzenia codziennie o godzinie 12.00 w samo południe z wieży jest wystrzeliwana armatnia kula. Dlatego też przechodząc w tej okolicy trzeba w południe uważać na potworny huk, który może porządnie przestraszyć, zwłaszcza w porównaniu z ciszą znajdującego się tu parku. Jeżeli przejdziemy się spacerową alejką w kierunku katedry, miniemy kilka ławek, z których roztacza się piękny widok na panoramę miasta. Na jednej z ławek siedzi... Antun Gustav Matoš – chorwacki pisarz i poeta epoki modernizmu, przedstawiciel szalonej bohemy artystycznej.

Tuż na wschód od wieży Lotrščak stoi pojezuicki, barokowy kościół św. Katarzyny (crkva svete Katarine), wzniesiony w latach 1620 – 1632. Historia go nie oszczędzała – był niszczony przez pożary i trzęsienie ziemi. Wewnątrz można podziwiać wspaniałe iluzjonistyczne malarstwo ołtarza z 1762 r. oraz stiukowe dekoracje z lat 20. XVIII w. Na XVIII-wiecznych malowidłach sklepienia nawy przedstawione są sceny z życia św. Katarzyny.

Blisko kościoła św. Katarzyny po jego północnej stronie znajduje się Jezuitski trg. Co roku na przełomie lipca i sierpnia odbywa się tutaj Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny, na który zjeżdżają zespoły z całego świata i z poszczególnych regionów Chorwacji. Skręcając tu w uliczkę biegnącą w kierunku zachodnim dochodzimy do Galerii Sztuki Naiwnej (Galeria naivne umjetnosti), usytuowanej przy ul. Čirilometodskiej 3. Galeria mieści się w ładnym, XVIII-wiecznym pałacyku i zawiera kolekcję ponad tysiąca prac. Zobaczyć tu można najciekawsze dzieła słynnych chorwackich malarzy-prymitywistów (opis tego nurtu sztuki przy opisie Koprivnicy), a także kilka prac Nikifora. Na szczególną uwagę zasługują: Autoportret Ivana Generalicia, Kogut w płomieniach Ivana Večenaja czy obraz w stylu Boscha – Chrystus Mija Kovačicia. Muzeum jest czynne od wtorku do piątku w godz. 10.00 – 18.00, w weekendy w godz. 10.00 – 13.00.

Idąc ul. Čirilometodską na północ możemy dojść do najważniejszego miejsca na Gradecu – placu św. Marka (Markov trg). Przy tym prostokątnym placu stoi kilka budowli świadczących o jego dawnej świetności. Z daleka już widać najciekawszy obiekt – nieduży kościół św. Marka (crkva svetog Marka) z kolorowym dachem, na którym widnieją dwa duże herby: Chorwacji i Zagrzebia. Zdobienia te pochodzą z 1880 roku. Sama świątynia została wzniesiona w XIII w. Wówczas na wiosnę, właśnie na dzień św. Marka, co roku odbywał się tutaj targ, na który zjeżdżali chłopi i kupcy z okolicy. Najstarszym zachowanym fragmentem kościoła jest południowe romańskie okno (XIII w.). Z XIV stulecia pochodzi gotycki portal, ozdobiony piętnastoma rzeźbami. Wnętrze kościoła, w którym panuje typowy dla gotyckich świątyń tajemniczy nastrój, znajdują się wspaniałe figury dłuta Ivana Meštrovicia. Na szczególną uwagę zasługuje Matka Boska przedstawiona jako chorwacka chłopka. Oryginalna dzwonnica została zniszczona podczas trzęsienia ziemi w 1502 r., obecna to rekonstrukcja.

Po wschodniej stronie placu znajduje się siedziba chorwackiego parlamentu (Sabor), wzniesiona w 1910 r. na miejscu barokowych budowli z XVII i XVIII w. To właśnie tutaj w 1918 r. z balkonu tego niepozornie wyglądającego piętrowego budynku w stylu secesyjnym ogłoszono niepodległość Chorwacji i zerwanie więzi z Austro-Węgrami.

Z zachodniej strony placu św. Marka znajduje się Pałac Bana (Banski dvori), który pełni dzisiaj funkcję siedziby prezydenta państwa. Składa się z dwóch barokowych piętrowych rezydencji i pierwotnie był miejscem urzędowania chorwackich banów, czyli namiestników króla. Podczas ostatniej wojny, w październiku 1991 r., wojska jugosłowiańskie zbombardowały go, z nadzieją trafienia ówczesnego prezydenta Franja Tudjmana. Był to tym samym jeden z nielicznych – zaledwie kilku – obiektów w Zagrzebiu, które w czasie tej wojny stały się celem jugosłowiańskiej armii. Obecnie pałac jest atrakcją turystyczną: w sezonie w każdą sobotę i niedzielę w południe odbywa się tu widowiskowa ceremonia zmiany warty.

Tuż na północ od placu, przy ul. Mletačka 8, znajduje się Muzeum Ivana Meštrovicia, jednego z największych chorwackich rzeźbiarzy. Muzeum czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 9.00 – 14.00 i mieści się w XVII-wiecznym domu, w którym mieszkał i pracował w latach 1922 – 1942 ten słynny artysta. Można tutaj zobaczyć kolekcję rzeźb i rysunków o tematyce religijnej i filozoficznej (Meštrović był zafascynowany buddyzmem). Są też portrety, autoportrety i kilka aktów.

Muzeum Historyczne Chorwacji (Hrvatski povjesni muzej) mieści się przy ul. Matoševa 9, na południo­wy zachód od rynku. Czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 – 13.00. Odbywają się w nim tymczasowe wystawy poświęcone dziejom kraju.

Przy ul. Demetrova 1 znajduje się Muzeum Przyrodnicze (Prirodoslovni muzej), otwarte od wtorku do piątku w godz. 10.00 – 17.00, a w soboty i niedziele w godz. 10.00 – 13.00. Można się tu zapoznać z fauną i florą (i dziejami jej rozwoju) w różnych częściach kraju (np. na wyspie Mljet).

Idąc na północny wschód ul. Demetrovą dojdziemy do ul. Opatickiej. Pod numerem 20 znajduje się tu Muzeum Miejskie (Muzej grada Zagreba), czynne od wtorku do piątku w godz. 10.00 –
– 18.00 oraz w soboty i w niedziele w godz. 10.00 – 13.00. Budynek, w którym dziś mieści się muzeum, pochodzi z XVII w. i początkowo był to klasztor klarysek. Ekspozycja dotyczy historii, kultury i sztuki miasta, a jednym z ciekawszych elementów jest makieta średniowiecznego Gradeca.

Przechodząc z Gradeca na Kaptol, nieopodal Markov trgu, musimy przejść przez Kamienną Bramę (Kamenita vrata). Prowadzi do niej ul. Kamenita. Brama pochodzi z XIII w. Na zachodniej ścianie znajduje się rzeźba Dory – bohaterki XVIII-wiecznej powieści historycznej (Córka złotnika Augusta Šenoi), która miała mieszkać z ojcem nieopodal bramy. Dzisiaj w bramie znajduje się też obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem uważany za cudowny. Według legendy w 1731 r. pożar zniszczył drewnianą wówczas bramę, lecz obraz pozostał nietknięty. Jest to malowidło nieznanego malarza z XVII w. Według miejscowych przesądów nie należy przez bramę przechodzić środkiem, gdyż wróży to nieszczęście, trzeba natomiast przemykać się bokiem, między jej ścianą, a bocznym słupkiem. Obserwując przechodniów łatwo zauważyć, że większość unika przejścia przez sam środek bramy.

Przy Kamiennej Bramie znajduje się też najstarsza chorwacka apteka czynna do dzisiaj, a vis á vis niej stoi słup, do którego w średniowieczu przywiązywano niewierne żony, wystawiając je na publiczną hańbę.

Za Kamienną Bramą kończy się Gradec. Schodząc po schodkach mijamy pomnik św. Jerzego walczącego ze smokiem i dochodzimy do ulicy Tkalčicievej, pod którą płynie potok Medveščak. Jest to najbardziej popularny deptak w Zagrzebiu. Od średniowiecza Tkalča (jak tę ulicę popularnie nazywają mieszkańcy chorwackiej stolicy) stanowi trzecią i nieodłączną część miasta. Bo tak jak Kaptol był dzielnicą kleru, a Grič dzielnicą patrycjatu i szlachty, tak Tkalča była i jest ulicą ludu. W latach 50. XX w. planowano zburzyć tę dzielnicę z powodu krytycznego stanu budynków, które dosłownie sypały się ze starości. Na szczęście znaleziono fundusze i stworzono program odbudowy tej najciekawszej chyba w Zagrzebiu uliczki. Dzisiaj wszyscy, którzy chcą spotkać jakąś znaną osobistość Zagrzebia lub po prostu swoich znajomych, albo pokazać się sami, powinni wybrać się na Tkalčę. Szczególnie wieczorem, kiedy życie na tej ulicy dopiero się zaczyna, a przeróżne kafejki kuszą urokliwymi wnętrzami i znakomitą kawą (w cenę niestety wliczone jest też korzystanie ze szczególnej atmosfery tego miejsca). Mniej więcej w połowie ulicy Tkalčicievej stoi na trawniku pomnik kobiety. Wygląda jakby przechadzała się ulicą i wymijała spacerowiczów. Jest to pomnik pisarki Mariji Jurić Zagorki, autorki historycznych powieści o Zagrzebiu. Na samym szczycie Tkalčy wybudowano niedawno jeden z najnowocześniejszych kompleksów handlowo-rozrywkowych w mieście, który tworzy znaczny kontrast ze starymi, malutkimi sklepikami i kafejkami przy starej Tkalčy.

Idąc w lewo (na wschód) od ulicy Tkalčicievej dojdziemy do najbardziej znanego w mieście targowiska – Dolac. Działalność handlowa prowadzona jest tu przede wszystkim przed południem, potem zostają tylko śmieci. Główne dni targowe to piątek i sobota. Można tutaj kupić między innymi typowy dla regionu żółty i lekko słodkawy chleb z mąki kukurydzianej (kukuruzni kruh). Na północ od Dolacu znajduje się ulica Opatovina, która w godzinach przedpołudniowych zmienia się w targ kwiatowy. Przy tej ulicy stoi pomnik Petricy Kerempuha, legendarnego bohatera ludowego. Ulica Opatovina biegnie wzdłuż dawnych murów obronnych miasta, a stojące przy niej kamienice pochodzą głównie z XVIII w.

Głównym miejscem na Kaptolu jest obszerny plac, przy którego wschodniej stronie stoi katedra Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny (katedrala Marijina Uznesenja), do niedawna pod wezwaniem św. Stefana. Pierwotnie stała tu romańska świątynia z 1094 r., ale zniszczyli ją Tatarzy podczas najazdu w 1242 r. Dzisiejszą budowlę wzniesiono w drugiej połowie XIII w. na wzór gotyckiego kościoła św. Urbana we francuskim Troyes. Od tego czasu świątynia była wielokrotnie przebudowywana, a XIII-wieczne gotyckie freski zachowały się tylko w zakrystii. Ostatniej przebudowy dokonano po trzęsieniu ziemi 1880 r., na przełomie XIX i XX w. Wówczas katedra otrzymała obecny, neogotycki kształt wraz z fasadą, w której wyróżnia się portal i rozeta. Dwie katedralne dzwonnice mierzą aż 110 m. Wnętrze katedry z wysokimi sklepieniami również warte jest uwagi. Na ścianie frontalnej z prawej strony po wejściu do katedry znajduje się napis w tak charakterystycznej dla chorwackiej kultury głagolicy. W bocznym ołtarzu można obejrzeć tryptyk autorstwa Albrechta Dürera, ciekawy jest także grobowiec kardynała Alojzije Stepinaca, kanonizowanego jesienią 1998 roku w czasie wizyty papieża Jana Pawła II w Chorwacji. Grobowiec został wykonany przez Ivana Meštrovicia.

Na wschód od świątyni stoi samotna wieża. To fragment fortyfikacji Kaptolu z XV w.

Na północ od katedry znajduje się XVIII-wieczny Pałac Arcybiskupi. Dzisiaj jest tu muzeum czynne od poniedziałku do soboty w godz. 8.30 – 12.00, w którym można obejrzeć wystawę poświęconą błogosławionemu kardynałowi Alojzemu Stepinacy.

Na północny wschód od katedry rozciąga się założony jeszcze w XIX w. park Ribnjak, w którym można odpocząć wśród zieleni po kilkugodzinnym zwiedzaniu Zagrzebia.

U stóp Gradeca i Kaptolu, od strony południowej, rozciąga się nowsza część miasta, która ze względu na swoje usytuowanie poniżej Gornjego gradu nazywana jest Donji Grad (Dolne Miasto). W jej zabudowie wyróżniają się gmachy użyteczności publicznej z przełomu XIX/XX w., przeważnie w stylu klasycystycznym i Art Nouveau. Najciekawsze dla turystów są tu muzea, niektóre z nich otaczają również warte odwiedzenia założenia parkowe, w których przyjemnie odpoczywa się od monumentalnej zabudowy i skwaru dnia, jaki, szczególnie latem, w Zagrzebiu może być dokuczliwy.

Centrum Donjiego Gradu, a równocześnie rynek i główny plac Zagrzebia stanowi Trg bana Josipa Jelačića. Znajduje się on około 300 m na południowy zachód od katedry. Plac ten ma kształt wydłużonego prostokąta, a w jego centrum stoi pomnik XIX-wiecznego bana Josipa Jelačića, który na czele Chorwatów toczył walki o niepodległość Chorwacji i zlikwidowanie madziaryzacji, która za jego czasów najdotkliwiej dawała się Chorwatom we znaki. Konny pomnik bana pochodzi z 1866 r. i stał na placu do roku 1947, kiedy usunięto go na rozkaz Tity. Ponownie pojawił się tu w 1990 r., gdy Chorwacja ogłosiła niepodległość. Przed wojną pomnik bana stał z drugiej strony rynku, dzięki temu bohater w sposób symboliczny godził szablą w kierunku północnym (w Austro-Węgry), obecnie jest ustawiony w drugą stronę i, jak mawiają miejscowi, wygraża szablą współczesnemu wrogowi Chorwacji, który w 1991 r. nadszedł od strony południowo-wschodniej. Pomnik bana to także najbardziej popularne miejsce spotkań mieszkańców Zagrzebia. Często na odchodnym mówią sobie oni „Vidimo se pod repom!” („Do zobaczenia pod ogonem!”), co oznacza, że kolejne spotkanie nastąpi pod konnym pomnikiem Jelačicia. Większość budynków przy placu pochodzi z XIX w., a na domu z numerem 4 znajdują się zdobienia wykonane przez Ivana Meštrovicia. We wschodniej części rynku znajduje się fontanna, która ma symboliczne znaczenie dla Zagrzebia. Jest to Manduševac, do którego przechodnie wrzucają na szczęście drobne monety. Nazwa Zagrzeb według legendy wzięła się od słów wodza jednego z plemion słowiańskich, które przybyły na miejsce dzisiejszego Zagrzebia. Powiedział on wówczas do kobiety
o imieniu Manda: „Zagrebi, Mandušo!” (zagrebi znaczy „zaczerpnij”). Wówczas to Manda wykopała w ziemi zagłębienie, z którego wytrysnęło źródełko i dlatego właśnie tutaj zdecydowano się założyć osadę.

Od Trgu bana Josipa Jelačića na południe biegnie ul. Praška. Można nią dojść do Muzeum Archeologicznego (Arheološki muzej), które mieści się przy Trgu Nikole Šubića Zrinskog 19. Czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 – 17.00, a w soboty i niedziele w godz. 10.00 – 13.00. Można tutaj zobaczyć bardzo ciekawą wystawę eksponatów od czasów prehistorycznych po średniowiecze. Szczególnie warta uwagi jest kolekcja egipskich mumii i greckich waz, z których mieszkańcy Zagrzebia są bardzo dumni. W muzeum znajduje się również zbiór monet, na który składa się ok. 260 000 sztuk i w związku z tym uważany jest za największy w Europie. Na dziedzińcu znajdują się fragmenty rzymskich budowli z V–IV w. p.n.e. oraz niewielka, bardzo ładnie położona (w centrum, a jednak z dala od zgiełku) kawiarnia.

Po wschodniej stronie ul. Praškiej zaczyna się ciąg trzech parków (Trg Nikole Šubića Zrinskog, Strossmajerov trg, Trg kralja Tomislava). Spacerując tymi parkami na południe dojdzie się aż do dworca kolejowego. Wcześniej jednak, przy ul. Hebranga 1, natkniemy się na Galerię Sztuki Współczesnej (Galerija suvremene umjetnosti), czynną od wtorku do soboty w godz. 10.00 – 18.00 oraz w niedziele w godz. 10.00 – 13.00. Znajdują się tu głównie dzieła chorwackich artystów tworzących w XIX i XX w. – Mihanovića, Bukovaca i Račića. Zgromadzono tu około 10 tys. eksponatów.

Galeria Strossmayera (Galerija Strossmayerova) znajduje się przy trgu Zrinjskog 11. Znajduje się ona na piętrze budynku Chorwackiej Akademii Nauk i Sztuk, założonej przez biskupa Strossmayera. Wystawa czynna jest od wtorku do niedzieli w godz. 10.00 – 17.00, a stanowią ją zbiory pochodzące w dużej części z kolekcji biskupa Josipa Strossmayera. Biskup przekazał je państwu w 1884 r., a później ekspozycja powiększyła się dzięki podarunkom licznych prywatnych kolekcjonerów. Można tu obejrzeć obrazy mistrzów włoskich z XIV-XVIII w., a także flamandzkich (np. Jana Bruegela), francuskich, czy chorwackich. Wśród tej różnorodnej kolekcji nie zabrakło także dzieł polskich, na przykład płócien Jana Matejki. Najcenniejszym eksponatem jest jednak słynna Baščanska ploča – kamienna tablica z dokumentem zapisanym głagolicą w 1102 roku. Jest to najstarszy tego typu zabytek na świecie, a jednocześnie najstarszy chorwacki tekst zachowany do naszych czasów. Znaleziono ją w klasztorze nieopodal Baški na wyspie Krk.

Nieco dalej na południe, w parku kralja Tomislava, usytuowany jest pawilon wystawowy, w którym organizowane są czasowe ekspozycje sztuki współczesnej. Jest to żółty secesyjny budynek wybudowany w 1897 r., a wystawy są zwykle czynne od poniedziałku do soboty w godz. 11.00 – 19.00, oraz w niedziele w godz. 10.00 – 13.00.

Trg kralja Tomislava prowadzi aż do dworca kolejowego, ale warto tuż wcześniej skręcić na zachód, w ul. Mihanovićeva, żeby dojść do ogrodu botanicznego. Jest to pięknie utrzymany park założony w 1890 r. Rośnie w nim ponad 10 tys. gatunków roślin, z czego prawie jedna piąta to gatunki tropikalne. Nie ma w Zagrzebiu lepszego miejsca do odpoczynku od gwaru miasta, a ogród znajduje się właściwie w samym serca chorwackiej stolicy. Można go zwiedzać codziennie oprócz poniedziałków
w godz. 9.00 – 19.00. Wstęp jest bezpłatny.

Na północ od ogrodu botanicznego rozciągają się kolejne parki: Marulićev trg, Trg Mažuranića, Trg Maršala Tita. W tym pierwszym znajduje się imponujący gmach Biblioteki Narodowej, która do niedawna była głównym i jedynym budynkiem Biblioteki Narodowej w Zagrzebiu. Od czasu gdy w południowej części Zagrzebia wybudowano nowoczesny ze szkła i stali budynek Biblioteki Uniwersyteckiej, w Bibliotece przy Trgu Marulića znajduje się teraz tylko archiwum.

Mažuranića 17, w budynku z 1903 r. usytuowane jest Muzeum Etnograficzne (Etnografski muzej). Czynne jest od wtorku do czwartku w godz. 10.00 – 18.00 oraz od piątku do niedzieli w godz. 10.00 – 13.00, a wstęp kosztuje ok. 2 EUR. Muzeum ma chyba najbogatszą w kraju kolekcję etnograficzną, która liczy sobie około 70 tys. eksponatów. Do stałego zwiedzania udostępniono oczywiście tylko część zbiorów (stroje ludowe, przedmioty codziennego użytku, instrumenty muzyczne, ceramikę, wyroby jubilerskie). Można tu zobaczyć między innymi słynne koronki z wyspy Pag. Znani chorwaccy podróżnicy, bracia Seljan, wzbogacili ekspozycję o przedmioty z różnych stron świata, dzięki czemu wystawa jest bardziej zróżnicowana. Ekspozycja w muzeum prezentowana jest na trzech kondygnacjach. Prócz wystawy stałej zwykle w muzeum odbywają się ciekawe wystawy czasowe, o których informują ogromne plakaty wywieszone na frontonie budynku.

Trochę na zachód od Muzeum Etnograficznego, przy Trgu Roosevelta 5 mieści się Muzeum Mimara. Gmach budynku wzniesiony został w 1883 r., a projektowany był przez Kune Waidmanna. Muzeum czynne jest od wtorku do soboty w godz. 10.00 – 17.00 (w czwartki do 19.00) oraz w niedziele w godz. 10.00 – 14.00. Przed budynkiem znajduje się okrągły ozdobny gazon który bogactwem kolorowych kwiatów przyciąga wzrok przechodniów. Tuż przy wejściu do muzeum stoi pomnik chorwackiego pisarza Eugena Kumičicia. Muzeum Mimara zawiera kolekcję sztuki pochodzącą ze zbiorów Ante Topicia Mimary (1898 – 1987), chorwackiego miłośnika sztuki, który postanowił przekazać zebrane przez siebie dzieła narodowi chorwackiemu. W czasie życia Ante Topić Mimara sporo podróżował i przywoził z tych podróży różnorodne przedmioty. Dlatego ta licząca ponad 3750 eksponatów kolekcja jest dosyć eklektyczna. Mimara zażyczył sobie, żeby pre­zentowana była w całości, stąd zwiedzanie muzeum jego imienia może być nieco męczące z uwagi na ogromną ilość wystawionych dzieł sztuki. Nie wszystkie zgromadzone tutaj eksponaty reprezentują jednakową wartość artystyczną, co wynika z faktu, że Mimara był z pewnością człowiekiem bardzo majętnym, ale nie zawsze potrafił spojrzeć na swoje nabytki okiem znawcy. Na parterze znajduje się kolekcja archeologiczna, którą stanowi ok. 200 eksponatów z czasów starożytnych: z Egiptu, Mezopotamii, Persji, Grecji, czy Cesarstwa Rzymskiego, a także Chin, m.in. słynne wazy Ming z XV i XVI w. Na pierwszym piętrze zobaczyć można eksponaty średniowieczne – rzeźby, srebrne naczynia oraz wiele drogocennych przedmiotów wykonanych z różnych materiałów i pochodzących z różnych epok i krajów. Drugie piętro zawiera bardzo urozmaiconą kolekcję malarstwa, w której na szczególną uwagę zasługuje Dziewica z Dzieciątkiem Botticellego, Jezus przed Poncjuszem Piłatem Lucasa van Leydena oraz kilka innych wartościowych płócien Raphaela, Goi, Rubensa, Canaletta, Rembrandta, czy Renoira.

 Przy kolejnym parku – Trgu Maršala Tita 10 – znajduje się Muzeum Sztuki i Rzemiosła (Muzej Umjetnosti i Obrta), czynne od wtorku do piątku w godz. 10.00 – 18.00 oraz w soboty i niedziele w godz. 10.00 – 13.00, a wejście znajduje się od ul. Savskiej. Pałac, w którym dzisiaj mieści się muzeum, powstał w latach 1882 – 1892. Niejednorodna tematycznie wystawa prezentuje między innymi gotyckie i barokowe rzeźby, meble i naczynia ceramiczne z różnych okresów historycznych, obrazy, zdjęcia i zegary. Często organizuje się tu wystawy czasowe.

W środku Trgu Maršala Tita stoi imponujący żółty budynek Chorwackiego Teatru Narodowego (Hrvatsko narodno kazalište), wzniesiony w stylu klasycystycznym z elementami neobarokowymi. Powstał w 1895 r. według projektu słynnego zespołu wiedeńskich architektów – Hermana Helmera i Ferdinanda Fellnera. Stoi przed nim rzeźba Fontanna Życia, zaprojektowana w 1905 r. przez Ivana Meštrovicia. Po drugiej stronie ulicy Masarykovej znajduje się Wydział Prawa Zagrzebskiego Uniwersytetu, a przed nim posąg siedzącej po turecku kobiety, to również dzieło Ivana Meštrovicia, słynna Majka (Matka) – symbol Ojczyzny.

Niecały kilometr na południowy zachód, za torami kolejowymi, znajduje się Muzeum Techniki (Savska cesta 18), czynne od wtorku do piątku w godz. 9.00 – 17.00 oraz w soboty i w niedziele w godz. 9.00 – 13.00. Zgromadzono tu różne modele statków kosmicznych, satelitów, lokomotyw parowych i innych obiektów, które powstały od początków Rewolucji Przemysłowej do teraz. Jest tu również niewielkie planetarium.

We wschodniej części Donjego Grada można obejrzeć ciekawy budynek, w którym organizowane są równie interesując wystawy czasowe. Na środku Trgu žrtava fašizma znajduje się Chorwackie Centrum Artystyczne (Dom hrvatskih likovnih umjetnika), którego siedzibą jest gmach zaprojektowany przez Ivana Meštrovicia (ciekawy wyjątek, gdyż był on głównie rzeźbiarzem). Niezwykłe były dzieje tego okrągłego budynku: początkowo był pawilonem wystawowym, później przerobiono go na meczet, aż w końcu powrócił do pierwotnej funkcji, a ciekawostką polityczną jest sprawa zmiany nazwy placu, przy którym obiekt ten się znajduje. Za czasów komunistycznych nazywał się on Trg žrtava fašizma (plac Ofiar Faszyzmu), później, po 1991 r., przemianowano go na Trg hrvatskih velikana (plac Chorwackich Władców). Zmiany nazw ulic i placów po upadku komunizmu były rzeczą normalną, nietypowe było jednak usuwanie nazwy plac Ofiar Faszyzmu. Mieszkańcy Zagrzebia twierdzą, że jedną z przyczyn tej zmiany był fakt, że przy placu tym mieści się siedziba partii HDZ – partii mocno prawicowej. Dlatego też podawanie w adresie korespondencyjnym pl. Ofiar Faszyzmu było niewygodne politycznie. Nazwę zmieniono zatem na plac Chorwackich Władców, ponieważ odchodzą od niego promieniście ulice noszące nazwy chorwackich królów. Niedawno powrócono jednak do poprzedniej.

W północnej części miasta znajduje się jeden z najstarszych i najpiękniejszych cmentarzy w Chorwacji – cmentarz Mirogoj. Najłatwiej dojechać tam autobusem nr 106 spod katedry. Cmentarz Mirogoj to nie tylko miejsce odpoczynku zmarłych, warto udać się tam na nastrojowy spacer, który uprzyjemnia duża ilość starych drzew rosnących między grobami. Cmentarz ten porównywany jest do innych słynnych europejskich nekropolii, np. Highgate w Londynie czy Pre-Lachaise w Paryżu. Przy wejściu na cmentarz zwraca uwagę piękna frontowa strona kamiennego ogrodzenia. Wzdłuż niego od wewnątrz cmentarza rozlokowane są najstarsze grobowce na Mirogoju, w których spoczywają najwięksi i najwybitniejsi ludzie, ważni dla chorwackiej historii i literatury: Ljudevit Gaj (krzewiciel idei iliryzmu) lub Vatroslav Lisinski (kompozytor, w 1845 r. stworzył pierwszą chorwacką operę). Zaraz za kaplicą cmentarną widnieje natomiast ogromny, zwracający uwagę, grobowiec Franja Tuđmana – chorwackiego prezydenta zmarłego w 1999 roku.

Zatrzymując się w Zagrzebiu na dłużej niż jeden dzień, warto zrobić wycieczkę na Medvedgrad – wzgórze wznoszące się z północnej strony miasta, i stanowiące niejako forpocztę góry Sljeme, na które miejscowi urządzają sobie piesze wędrówki aż pod znajdującą się tam wieżę – przekaźnik satelitarny. Niedaleko Medvedgradu znajduje się popularny wyciąg narciarski, co w takim ciepłym kraju jak Chorwacja należy do rzadkości.

Na wzgórzu Medvedgrad znajdują się ruiny średniowiecznego zamczyska z kaplicą i lochami. Niedawno cały kompleks został gruntownie odnowiony, a w lochach mieści się restauracja. Medvedgrad to jedno z najczęściej odwiedzanych w weekendy miejsc odpoczynku mieszkańców Zagrzebia. Od południa roztacza się stąd wspaniała panorama miasta, a od północy zielenią lasy porastające górę Sljeme. W 1995 r. na Medvedgradzie wzniesiono pomnik na pamiątkę wojny, w Chorwacji w latach 1991 – 1995. Żołnierz pełni tutaj cały czas honorową straż. Zwraca uwagę nowoczesny styl pomnika: kilka pozornie przypadkowo umieszczonych kamiennych bloków. Intrygują rozsypane wokół szklane paciorki wielkości pięści, symbolizujące łzy cierpienia wylane przez chorwacki naród w czasie ostatniej wojny.

W południowo-zachodniej części miasta nad jeziorem Jarun znajduje się kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy (dojazd autobusem miejskim nr 113). Na wiosnę, kiedy w Zagrzebiu zaczynają się już upały, a jest jeszcze zbyt wcześnie, żeby wyjechać na wakacje nad morze, Jarun stanowi namiastkę Adriatyku. Są tutaj plaże i niezłe warunki do pływania. Przez cały rok miejsce to przyciąga spacerowiczów, zakochane pary i amatorów kajaków.

Największy zagrzebski park – Maksimir – znajduje się we wschodniej części miasta. Można się tam dostać tramwajem nr 4, 7, 11, lub 12. Jest tam kilka jezior, sieć spacerowych alejek, obserwatorium astronomiczne i ogród zoologiczny.

Fragmenty z przewodnika turystycznego "Chorwacja. W kraju lawendy i wina". Autor: Zuzanna Brusić, Salomea Pamuła. Wydawnictwo Bezdroża.