Hisaria

Z Karłowa udajemy się w kierunku Kazanłyku i mimo że wcale nie jest nam po drodze do Hisarii, warto tam odbić choć na jeden dzień, by obejrzeć stare mury średniowiecznego miasta. Trasa wiedzie doliną Striamy między dwoma pasmami Srednej Gory. Zmotoryzowani turyści muszą w miejscowości Michiłci zjechać z międzymiastowej drogi nr 64 i skręcić na zachód, kto zaś podróżuje pociągiem, niestety dość poważnie nadkłada drogi, wjeżdżając głęboko na Nizinę Tracką, a później zawracając w kierunku skłonów Srednej Gory.

Hisaria - starożytny Dioklecjanopol, słynący już od antyku z leczniczych źródeł, uzdrowisko, w którym lekarstwa na

swe choroby szukali cesarze rzymscy, także dziś jest dużym ośrodkiem balneologicznym o międzynarodowej sławie.

Niepowtarzalny charakter nadają Hisarii dość dobrze zachowane wczesnobizantyńskie mury miejskie, dziś otaczające dzielnicę tworzącą rezerwat archeologiczny. Już za czasów rzymskich istniało tu duże uzdrowisko, wykorzystujące miejscowe źródła mineralne, z wieloma pałacami, marmurowymi łaźniami, szerokimi, kamiennymi ulicami i wodociągiem. Nosiło nazwę Augusta. Gorące źródła mineralne o silnych właściwościach leczniczych (choroby żołądka, wątroby, nerek, reumatyzm) ściągały chorych z całego Półwyspu Bałkańskiego, Azji Mniejszej i wysp na Morzu Egejskim. Leczył się tutaj np. rzymski cesarz Septymiusz Sewer (panujący w latach 193 – 211).

Miasto zostało zniszczone przez Gotów w III w. n.e., lecz u schyłku wieku odbudowano je, otaczając długim na ponad 2300 m murem obronnym z wieloma basztami i czterema bramami wjazdowymi oraz zmieniając jego nazwę na Dioklecjanopol. Miasto rozkwita pod panowanie bizantyńskim (V – VI w.), kiedy zwano je już Sewastopolis. Późniejsza, słowiańska nazwa nawiązująca do tutejszychgorących źródeł brzmiała Toplica. Zniszczone podczas najazdu tureckiego w 2. poł. XIV w., miasto podniosło się jednak, by już w XVII stuleciu na nowo stać się dużym uzdrowiskiem, cenionym tym razem przez tureckich wielmożów. Dziś jest to popularny w Bułgarii kurort z wieloma sanatoriami, a także znaczny ośrodek turystyki. W Bułgarii używane są zamiennie dwie wersje nazwy miasta: Hisar

i Hisaria (Хисар, Хисаря).

Bez wątpienia największą atrakcją Hisarii są dość dobrze zachowane mury obronne, które okalały istniejące tu niegdyś rzymskie miasto. Ich grubość wynosi ok. 2,5 – 3 m, natomiast wysokość sięga w niektórych miejscach do 10 m. Ich obronność podnosiły 43 czworokątne wieże, których część fragmentarycznie przetrwała do dzisiaj. Do miasta wjeżdżało się przez cztery bramy. Główna brama umiejscowiona była na ścianie południowej, której pozostałości noszą dziś nazwę – ze względu na charakterystyczny kształt – Wielbłądy (bułg. Kamilite). Przechadzając się wzdłuż murów starego miasta po uroczym, pełnym zieleni parku, natknąć się można na resztki rzymskich budowli: amfiteatru, bazylik, budowli mieszkalnych, koszar (w pobliżu bramy Kamilite). Poza murami miasta znajduje się dobrze zachowany rzymski grobowiec rodzinny z IV w., składający się z zasklepionego korytarzyka, schodków oraz izby grobowej. Ściany grobowca i korytarzyk ozdobione są barwnymi freskami, natomiast podłogę zaściela czterokolorowa mozaika. Do grobowca prowadzi najpierw asfaltowa ścieżka, zaczynająca się z prawej strony po wyjściu z bramy Kamilite, a potem krótka dróżka wiodąca przez lasek. Obiekt można zwiedzać tylko w grupach po uprzednim zgłoszeniu w muzeum archeologicznym. W muzeum archeologicznym przy ul. Aleksander Stambolijski 8 (równoległa do ul. Iwan Wazow) zobaczymy rekonstrukcje antycznych świątyń, których ruiny znajdują się w granicach Starego Miasta, przyjrzymy się z bliska wielu zgromadzonym tutaj starożytnym detalom architektonicznym, statuetkom itp., dowiemy się o wielkim kulcie, jakim w starożytności darzono tutaj bóstwa związane ze zdrowiem i higieną – Asklepiosa (boga sztuki lekarskiej, syna Apollina), Hygieję (personifikację zdrowia, córkę Asklepiosa) oraz Telesfora (bóstwo rekonwalescencji, będące towarzyszem Asklepiosa). Bilet uprawnia także do zwiedzenia oddziału etnograficznego w drugim budynku, gdzie eksponowane są m.in. bardzo ciekawe maski kukerów, ludowych przebierańców, których występy na żywo można podziwiać np. podczas dorocznego festiwalu w Perniku. Cerkiew św. Pantelejmona przy ul. Augusta 4 (wystarczy przejść ul. Christo Botew i kierować się dalej ul. Augusta) jest stosunkowo nowa, niedawno odrestaurowana, ze ścianami świeżo pokrytymi freskami o bardzo żywych, jasnych kolorach, z zamieszczonymi poniżej nazwiskami fundatorów. Cerkiew św. Dymitra znajduje się w północnej części miasta, będącej niegdyś odrębną wioską Werigowo. To właśnie tutaj rozległy się pierwsze strzały, obwieszczające w tych okolicach wybuch powstania kwietniowego. Cerkiew św. Bogurodzicy, ulokowana na drugim (północno- wschodnim) krańcu miasta, jest typowym budynkiem świątyni z okresu odrodzenia narodowego. Spis hisarskich świątyń dopełnia meczet, stojący wewnątrz murów starego miasta, niedaleko cerkwi św. Pantelejmona.