Zdrowie młodego sportowca – jak unikać kontuzji

Na zdrowie młodego sportowca składa się wiele czynników. Nie tylko odpowiednia rozgrzewka, ale również dieta czy przygotowanie psychiczne. Równie ważne jest ograniczenie do minimum ryzyka zachorowań i doznania urazu. Dbając o te wszystkie elementy, zapewniamy dziecku prawidłowy rozwój i chronimy je przed poważnymi w skutkach kontuzjami.

Dieta energetyczna

Podczas wysiłku fizycznego młody organizm wykorzystuje energię przede wszystkim z węglowodanów, które gromadzone są w postaci glikogenu w mięśniach. Ich ilość jest ograniczona, dlatego ważne jest ich stałe dostarczanie. Stąd też dieta młodego sportowca powinna być bogata w ten element. Do prawidłowego rozwoju organizmu niezbędnych jest ponad 60 składników odżywczych, w tym najważniejsze to: białko, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. Zbilansowany jadłospis powinien odpowiadać na wszystkie potrzeby młodego człowieka. Wśród najważniejszych możemy wymienić:

• Węglowodany - powinny być głównym źródłem energii (ok. 65%); są one niezbędnym składnikiem w diecie osób aktywnie uprawiających sport, zwłaszcza młodych ludzi; szczególnie polecane są węglowodany złożone, które mają znacznie większą wartość odżywczą; polecane produkty: pieczywo pełnoziarniste, ryż, makaron.
• Białko - warunkuje prawidłowy wzrost tkanek; zalecana dzienna dawka to 1-2 gramów na kilogram masy ciała; polecane produkty: ryby, drób, soja, ziarna zbóż.
• Tłuszcze - niezwykle istotną rolę odgrywają tłuszcze nienasycone, które korzystnie wpływają na poziom cholesterolu we krwi; polecane produkty: ryby, oleje roślinne.
• Witaminy - odgrywają niezwykle istotną rolę w tworzeniu tzw. wydolności treningowej; zaleca się spożywanie dziennie przynajmniej pięciu porcji warzyw lub owoców.

Przygotowanie psychiczne

Rola psychologa sportowego czy wykwalifikowanego trenera z przygotowaniem psychologicznym jest nieoceniona, zwłaszcza w pracy z młodymi ludźmi, którzy stawiają pierwsze kroki w świecie sportu. Wsparcie ze strony trenera może zaważyć na przyszłości dziecka, które będzie musiało mierzyć się
z nieznanymi dotąd wyzwaniami. W tej fazie bardzo łatwo zachwiać motywacją i zaangażowaniem. Osoba trenera odgrywa tym bardziej istotną rolę. Odpowiednie nastawienie psychicznie jest warunkiem efektywnego treningu. Wiara we własne siły pozwala pokonać własne słabości i stawić czoła wyzwaniom, a tym samym osiągać sukcesy w sporcie. Brak przygotowania psychicznego zawodnika, a zwłaszcza młodego sportowca, hamuje jego rozwój oraz zabija motywację, bez której dziecko nie będzie miało siły uczestniczyć w ciężkich treningach.

Przygotowanie fizyczne

Intensywny rozwój dziecka następuje mniej więcej od 8. roku życia, wtedy zaczyna ono zmieniać się zarówno pod względem wagi jak i wzrostu. Jest wówczas znacznie bardziej narażone na różnego rodzaju kontuzje. Ma bowiem osłabioną koordynację ruchową, a także spowolniony czas reakcji. To w połączeniu z innymi elementami może spowodować poważne problemy zdrowotne. Skłonność do podejmowania wyzwań zwiększa ryzyko wystąpienia kontuzji u dziecka. Dziecko nie umie przewidzieć jeszcze wszystkich konsekwencji, dlatego nierzadko robi rzeczy, które stwarzają realne zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia.

Niebagatelną rolę odgrywają w kwestii zdrowia młodych sportowców sami rodzice. A przede wszystkim ich ambicje. Rodzice często nie zauważają, że ich pociecha potrzebuje znacznie więcej czasu, żeby osiągnąć podobne rezultaty jak inne dzieci. Każdy młody sportowiec rozwija się w swoim tempie i należy mu to umożliwić. W przeciwnym razie, zbytnio go przetrenowując, możemy doprowadzić jedynie do powstania poważnych kontuzji i demotywacji.

Rozgrzewka i rozciąganie

W przygotowaniu fizycznym każdego sportowca, ale szczególnie dziecka, ogromną rolę odgrywa rozgrzewka. Niewłaściwie przeprowadzona może w szybkim tempie przyczynić się do powstania poważnych kontuzji, w tym nawet zerwania któregoś z więzadeł stawu kolanowego, co może wykluczyć dziecko na długo z uprawiania sportu. Regularny stretching to bardzo ważna profilaktyka urazów. Jest on najskuteczniejszym sposobem przywracania i utrzymywania właściwej, statycznej równowagi mięśniowej, a tylko ciało mające taką równowagę jest w pełni przygotowane do uprawiania sportu. Stretching wykonujemy przed treningiem - jako rozgrzewkę w celu zmniejszenia mikrourazów, w trakcie - jako forma dogrzewki i po treningu w celu normalizacji napięcia mięśni. W takim samym stopniu należy zadbać o sprzęt ochronny. Dziecko, które uprawia deskorolkarstwo albo jeździ na wrotkach powinno zawsze mieć na sobie ochraniacze na kolana i łokcie oraz obowiązkowo kask. Sprzęt ten nie tylko znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia kontuzji, ale w ekstremalnych wypadkach może nawet uratować życie.

Medycyna sportowa

Na tę interdyscyplinarną dziedzinę medycyny składa się diagnostyka i terapia z profilaktyką. Poleca się ją wszystkim tym, którzy czynnie uprawiają sporty, zarówno amatorom, jak i zawodowcom. "W ostatnich czasach kładzie się coraz większy nacisk na tego typu działania, gdyż dostrzeżono pozytywny wpływ sportu na zdrowie człowieka. By jednak aktywność fizyczna spełniała swoją rolę, musi być wykonywana z należytą ostrożnością i z zachowaniem odpowiednich zasad" - dodaje dr Tabiszewski. Medycyna sportowa obejmuje zatem nie tylko leczenie urazów, ale również porady dotyczące uprawiania sportu czy kontrolę wpływu danej dyscypliny sportowej na zdrowie sportowca.