Udało się pobudzić mózg do samonaprawy po udarze

Autorzy artykułu uważają, że wyniki ich badań mogą otworzyć drogę
nowej terapii udaru mózgu wykorzystującej komórki macierzyste
tkanki nerwowej. Zamiast hodować te komórki w laboratorium i
przeszczepiać je pacjentowi, można będzie po prostu pobudzać
komórki macierzyste obecne w mózgu do naprawy uszkodzeń po udarze.
Pomogłoby to ominąć wiele kontrowersji związanych z pozyskiwaniem
komórek macierzystych np. z ludzkich zarodków.

 Wiele najnowszych badań na zwierzęcych modelach różnych
nieuleczalnych obecnie ludzkich chorób sugeruje, że zarodkowe
komórki macierzyste mogłyby pomóc w ich terapii. Komórki te mają
bowiem największe możliwości rozwojowe i są w stanie dać początek
każdej tkance naszego organizmu.

 Wielkie nadzieje wiążę się z zastosowaniem komórek macierzystych
w leczeniu chorób centralnego układu nerwowego - mózgu i rdzenia,
które mają bardzo słabe zdolności do regeneracji.

 W praktyce metodę tę trudno jest jednak zastosować u ludzi.
Problem bowiem w tym, że na szalce bardzo ciężko jest wyhodować z
macierzystych komórek zarodkowych komórki prekursorowe danej
tkanki. Trzeba by znać odpowiednie do tego celu sygnały chemiczne.
Po drugie, wszczepianie takich komórek pacjentowi grozi ich
odrzuceniem, gdyż nie ma na razie sposobów, by uzyskiwać zarodkowe
komórki macierzyste idealnie pasujące do każdego człowieka.

 Naukowcy z Narodowego Instytutu Chorób Neurologicznych i Udaru
Mózgu w Bethesda (stan Maryland) wykazali teraz, że za pomocą
sygnałów chemicznych można pobudzić do regeneracji komórki
macierzyste tkanki nerwowej obecne w mózgu. Wystarczyło tylko
aktywować białko Notch znajdujące się w błonie tych komórek.

 Notch odgrywa ważną rolę w rozwoju zarodkowym oraz bierze udział
w regulacji podziałów komórek. Zaburzenia w jego pracy mogą
prowadzić do rozwoju nowotworów.

 Amerykańscy badacze zaobserwowali najpierw, że aktywacja Notch
pozwala przeżyć zarodkowym komórkom macierzystym tkanki nerwowej w
hodowli. Zamiast ginąć, dawały one początek trzem rodzajom komórek
mózgu - tj. neuronom i dwóm rodzajom komórek glejowych,
opiekujących się neuronami - tj. astrocytom i oligodendrocytom.

 Później rozpoczęto badania na szczurach, u których sztucznie
wywoływano niedokrwienny udar mózgu, co spowodowało obumieranie
neuronów w korze mózgowej. Zwierzęta zaczęły stopniowo tracić
zdolności ruchowe.

 Naukowcy przez tydzień wprowadzali do mózgu szczurów związek
aktywujący Notch. W ten sposób udało im się pobudzić powstawanie  
 znacznej liczby nowych komórek wyjściowych dla tkanki nerwowej
(neuronów i komórek glejowych). Dzięki tej metodzie możliwości
ruchowe szczurów poprawiły się wyraźnie.

 Dalsze testy wykazały, że aktywacja Notch pozwala też przetrwać w
hodowli ludzkim zarodkowym komórkom macierzystym, które normalnie
bardzo trudno jest hodować.

 Zdaniem autorów pracy, wyniki te wskazują, że związki aktywujące
Notch mogą sprzyjać regeneracji tkanki nerwowej w warunkach
niedotlenienia po udarze.

 Badacze zdają sobie jednak sprawę, że manipulowanie Notch u ludzi
potencjalnie może dawać wiele niepożądanych skutków, np. grozi
rozwojem nowotworu. Dlatego ewentualna terapia polegałaby raczej
na stymulowaniu innych białek, za pośrednictwem których Notch
wpływa na regenerację komórek w mózgu. (PAP)